Persy Zwierżontkowskaja, Scena początkowa z I Aktu, NightCafe
W ramach projektu „Witkacy wspomagany AI” realizowanego z Programu KPO Kultura 2024 zajmowaliśmy się dramatem Persy Zwierżontkowskaja. Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał go w 1924 r. Prapremiera odbyła się 31 maja 1927 r. w Teatrze Miejskim w Łodzi. W Archiwum Miejskim w Łodzi znajdują się program i afisz (znamy osoby dramatu), brak jednak egzemplarza teatralnego, a tym samym – tekstu. Zaginiony dramat można jednak rekonstruować – na podstawie 13 recenzji i artykułów, które ukazały się w prasie.
Wiadomo, że Akt I rozpoczyna się w groteskowym salonie Persy (Zastępca, Persy Zwierżontkowskaja, sztuka w 3 aktach Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Kurier Łódzki” 1927, nr 151, s. 5). Sztuczna Inteligencja kreatywnie rozwinęła ten opis:
„Groteskowy salon w stylu rosyjsko-holenderskim. Ściany pokryte są karmazynowym adamaszkiem, na którym wiszą portrety carów przeplatane obrazami przedstawiającymi tulipany. Pod sufitem kołysze się ogromny żyrandol z ludzkich kości. W rogu stoi samowar wielkości człowieka, z którego co jakiś czas wydobywają się jęki. Persy Zwierżontkowskaja leży na szezlongu obitym skórą białego niedźwiedzia, paląc opium z fajki wykonanej z czaszki kapitana żeglugi dalekomorskiej”.
Powyżej ilustracja wygenerowana na podstawie tego opisu przez NightCafe.
PERSY
Tytułowa bohaterka sztuki Witkiewicza 1924 r. to, zgodnie ze spisem osób, tancerka, zruszczona Polka. Recenzenci pisali: „Polka z pochodzenia, Rosjanka z przekonań”. Janusz Degler w Nocie do Persy… w III tomie Dramatów w Dziełach zebranych (s. 812, 816) pisał: „W trudnej roli tytułowej Irena Horecka «była przepyszną w rzutach, prężnie gibką złapaną panterą» (Zastępca – A.K.S.), miała przy tym «kokocią bezmyślność, egzotykę zruszczonej Polki, nawykłej do ‘gwardiejskich’ hulanek, a w ostatnim akcie zdobyła się na niepospolitą wnikliwość, czystość linii i patos mistycyzmu ‘odosobowiającego się’ człowieka» (Andrzej Nullus)”.
Poniżej prezentujemy kilka prób wygenerowania jej wizerunku przez AI (NightCafe, DALL-E 3) w różnych stylach i technikach graficznych udostępnionych użytkownikom tego narzędzia.
Persy, kochanka wodza Kocmołuchowicza, oraz jej impresario z dramatu – Kwintofron pojawiają się również w powieści Nienasycenie (zob. rozdział Myśli Wodza a teatrzyk Kwintofrona Wieczorowicza).
